ЯҚИН МОЗИЙ

Posted on 04/22/2019 by TURONZAMIN

КИМГА АЙТАЙ ДАРДИМНИ?

* Шикоят ё арз ёзмаган киши борми?

* Сансалорлик кимга фойда, кимга зиён?

* Етмиш тўрт йилнинг етмиш тўрт миллион вагон қоғози.

* Хўш қандай қонун керак бу хусусда?!

1. “МАВЗОЛЕЙ,  ЛЕНИНга…”

Қизиқ. Инқилобдан аввал ариза, шикоят ёзилганмиди? Кимга , ким томонидан, нима ҳақда? Ким ўқигану ким текширган? Дунё устивор бўлибдики, адолат ва адолатсизлик, ҳақ ва ноҳақлик, нур ва соя, ҳавас ва ҳасад ёнма-ён. Шартсиз – қайтсиз айтиш мумкинки, арз, шикоят ёзиш ўктабир инқилобидан кейин ўз шоҳсупасига кўтарилди. Йиллар кечаверган сайин бутун мамлакат шикоят текширувчи улкан корхонага айланиб борди.

Кимдир шикоят ёзиб ҳалқни барҳақ айлади. Яна кимдир шикоят битиб эл – улус олдида юзи шувут бўлди. Бошқа биров арзнома текшириб рўзғорини бутлади, киссасини қаппайтирди. Хуллас, Ойша момонинг чор деворидан то Ленин ётган мақбарагача шикоятхонага айланди.  ( Гапим жиддий – мавзолейга ёзилган шикоятни тақдир тақозоси билан ўзим текширганман, бу хусусда қуйида тўхталаман. – Ж.М.)  Кейин сарҳад сакраш бошланди:”ООНга ёзаман!” (ООН – БМТ). “Ёзаман…, ёзаман!”… Хайриятки, космосга қатновнинг иложи йўқ…

Аслида бирор кишини нега ёздинг дейишга на ҳаққимиз бор, на асосимиз? Чунки ҳали ҳеч ким онасидан аризачи бўлиб  туғилган эмас. Ҳар қандай шикоятчини бу ишга жамият мажбурлайди.

“Совет Ўзбекистони” ( ҳозирги “Ўзбекистон овози” ) рўзномасида ишлардим. Марказқўмдан бир шикоят беришибди, “Мухбир юборинглар” деб. Қарасам, хат Московга, Ленинга ёзилган. Отахон Мойбулоқ (Самарқанд вилояти)нинг мошин йўли бормаган тоғ қишлоғида яшарканлар. Бордик.

– Кимсанлар? – дедилар.

– Аризангиз бўйича келувдим.

– Қайси бир аризам, ёзавериб кўз нурим тўкилди, ҳаммаси мелисага, пуркурорга тушади. Улар мени пўвиска билан чақириб, “қайтиб ёзманг” деб жўнатишади. Сенинг газетингга уч йил олдин ёзувдим. Ўшанда ҳам пуркурор чақирганди. Энди ўзинг келдингми?

– Мана, мавзолейга, Ленинга ёзган экансиз?

– Сени Ленин юбордими? Тирилибди-да-а?

Отахоннинг бутун вужуди кинояга тўлиб кетган экан.  Ҳаммасини тўкиб сола бошлади.

– Улим, бу узоқ йилги, аввалги гап.  Ёзавериб бу ёғимдан – нарёғим яқин қолди. Кейинги вақтда принсип учун ёзардим. Ҳеч қандай давом йўқ. Хайрият, бу қишлоққа ҳам биров келаркан…

2. ИЗТИРОБ

Дард нима?  Тиббий дард бор. Малҳами гоҳида аниқ, гоҳида мавҳум. Ижтимоий дард бор. Малҳами аниқ. Бироқ давоси мушкул. Бугун қалб дарди, халқ дарди… деган калималар, ҳар лаҳзада, ҳар қадамда эшитилади. Ўзим ана шу ҳақда гапира бошлаганимга оз эмас, кўп эмас, қарийиб йигирма йил бўлди. Аввалига талабалар даврасида, сўнг рўзномаларда, ундан кейин халқ ўртасида, ойнаи жаҳонда, Олий Кенгашда ва ниҳоят…

Самарқанд вилоят “Ленин йўли” рўзномасида ишлардим. 1983 йил эди. Бир мақолада “қўшиб ёзиш”, “кўзбўямачилик” сўзларини ишлатибман. Вилоят фирқа қўмитасига тушунтириш  беришга тўғри келди.  Нима эмиш, бўҳтон, уйдирма эмиш. Орадан кўп ўтмай рўзномалар ана шу сўзлар билан тўлиб кетди, бошидан “тирноғи”гача. Мени тартибга чақирган одамнинг ўзи ҳам маърўзасини шу калималар билан бошлаб, шу билан тугатадиган бўлди. Яқинда ўша одам катта минбардан туриб, тағин бўҳтон, уйдирма хусусида сўзлади. Не синоат?  Яна “  қўшиб ёзиш” деган сўзларни ёзсак, танбеҳ оламиз шекилли?  Наҳотки чархпалак бу дунё?  Наҳотки бир айланиб келаверади?  Наҳотки шу қадар тез айланади бу чархпалак?!

Самарқандда кекса бир журналист бор.  Аҳмад Нарзиқулов дейишади у кишини. Ўз йўли, ўз фалсафаси бор одам. Шу зотнинг қизиқ гаплари ёдимга тушади: “Раҳбарлар мусиқачи, қўшиқчи, ҳалқ эса ўйинчи, хўш, журналистлар-чи? Улар қарсакчилар!”  Дарвоқе, қарсакчи учун барибир, “Муножот”ми, “Лазги”ми, барибир қарсакни ураверади”. Ўйланиб қоламан, наҳотки шунча йил қарсак чалиб келдим?

Юзлаб одамлар ҳузуримга келишади. Ҳаммаси дард билан, нажот истаб келади. Ҳунграб йиғлаган нуронийлар, нола чеккан оналар, сочларини тутамлаган аёллар. Яримта бўлиб қолган йигитлар… Ҳаммасига ёрдам беришга уринганман ва уринаяпман. Кўплари хурсанд, айримлари эса…

Ойида бир маротаба қабул ўтказаман. Мен учун энг оғир кун бу. Одамлар, дардманлар кўп.  Ҳар бири билан камида ярим кун суҳбатлашиш зарур. Ноиложликдан гапини бўласан. У эса ранжийди. Ҳали бир воқеа даҳшатидан ўзингга келмасингдан, иккинчисини эшита бошлайсан. Шундайлари борки, ҳамма ишингни қўйиб, шуғулланишинга тўғри келади.

“Биз бир-биримизни севамиз. Олти йилдирки боламиз бўлмаяпти. Шароитимиз бор. Бола олайлик десак, пул сўрашаяпти. Пулимиз йўқ!” Аёл йиғлай бошлайди. Ортида турган эркакнинг ҳам киприклари ҳўл бўлади. Хўш, нима қилиш керак?  Вилоят соғлиқни сақлаш бўлими мудирига учрашаман. Бағри кенг бу одам ёрдамга ошиқади. Масалани ҳал қиламиз. Одамлар эшитишади. Кейинги қабулда яна фарзандга зор оила соҳиблари келишади. Кўзларида мунг.  Улар умид билан келишган. Яна бош қўшмаса бўлмайди…

“Боламни ҳақиқатгўйлиги учун ишдан ҳайдади. Кўзим очиқлигида бир ишнинг бошидан тутсин дейман. Ёрдам бермасанг ночормиз”.  Отахоннинг эгнида яғир кийим. Боласи эски этикни илдирган. Ноиложликдан у идорага бораман, бунисига бораман, охири иш жумҳурият вазири орқали битади.  Енгил тортаман. Одамлар эшитишади…

Уй сўраган ногиронлар сон-саноқсиз. Ҳар бирига ёрдам бермасликка ҳаққинг йўқ. Аммо имкон тополмайсан. Фақат биттасини мисол келтираман. Улуғ Ватан урушининг ногирони  Хуррам Қаҳрамонов кўксида “Қизил юлдуз” ва яна кўплаб орден ва медаллар.

– Урушдан келсам ватанимни, уй-жойимни бузиб юборишибди,  – дейди у. Анча йиллар ўғлим билан Қашқадарёда яшадим. У вафот этгач, 1973 йил яна Жомбойга қайтиб келдим. Тоғамнинг улиникида яшайман. Ёшим бир жойга етди. Шовқин-сурон қулоққа ёқмайди. Қолаверса, иссиқ-совуқ деган гап бор. Уй солишга кучим йўқ.  Колхоз қуриб берган билан ким иситадию, ким қарайди? Шаҳардан бир кулба берса. Шу ерда ҳаловатимни топсам…

Ишонинг, ишонманг, бу муаммони ярим кун муҳокама қилдик. Охири ҳамма масъулиятни мен бўйнимга оладиган бўлдим. Шаҳар ижроқўми иложини топиб уй берадиган бўлди. Хўш, шу пайтгача уй сўраб келганларга ва бундан кейин келадиганларга нима дейман? Тўртта боласи билан кўчада қолган бевага ҳам уй зарур-ми?  Саккизта боласи билан бир хонада яшаётган аёлга-чи?  Бу дардларнинг малҳами қайда? Нега бундай аҳволга тушиб қолдик? Ёки дунё азалнинг касалими бу?

Суд маҳкамаси ёнидан ўтганмисиз? Худди чумолининг уясига ўхшайди. Иши тушган одам (аввало ҳар бир бандаи мўминни шу қийноқдан асрасин)  бу идорага етмиш етти марта қатнамаса мени ҳар нима деяверинг. Бирида қозини райкомга чақиришган, бирида оқловчининг ё боласи, ё онаси хаста, бирида қораловчи келмайди… . Хуллас, баҳонанинг нархи қиммат эмас.

Хўш, арзчи нима қилсин? Кимга борсин?  Ёзгани ўзига қайтаверса, депутат улгурмаса,

3. НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?

Дарвоқе, ўтган йиллар бизни фақат масала қўйишга ўргатди. Талаб қилардик, масала қўярдик.  Ҳал қиладиган зот йўқ эди. Оқибатда таклиф киритишни унутдик.  Камина юқорида зикр этган муаммо бугунги куннинг энг катта масалаларидан биридир десам муболаға қилмайман.  Тахминий ҳисоб – китобларга ( депутат сифатида илтимосим юзасидан бу хусусда кичик тадқиқот ўтказилди) қараганда ўтган йили жумҳуриятда ҳаракатда бўлган шикоят, арзнома, мурожаатлар киши бошига 1,5 тадан тўғри келибди.  (Оғзакилари ҳисоб эмас. – Ж.М.) Демак, 35 миллионта шикоят , арз битилган. Қанчадан қанча киши банд бўлган бу билан. Аммо ўрганиб чиқадиган бўлсак, шу 35 миллионнинг 30 миллиони бу йилга яна кўчган.

Хўш, рўзнома, ойномаларга қанча хат келади. Улар охир оқибатда текшириб чоп этишади. Уни яна кимдир ҳал қилиши керак. Қабулга келган бир киши столга ўнлаб рўзномаларни, ойномаларни ёяди. Масала ҳалигача ечимини топмаган. Қанча мухбир овора, қанча текширувчи… . Худди шундай аҳволдаги юзлаб корхоналарни мисол келтириш мумкин. Ноиложликдан текширишади. Одамларга малҳам бўлайлик дейишади. Кейинги вақтда ёзувчилар уюшмаси, янги тузилган ҳаракат ва расмий – норасмий партияларга ҳам оқиб кела бошлади бу “дарё”. Фуқаролар янги жойни эшитса зора ўша ерда адолат бўлар, масала ечилар, деб ўйлашади.

Ҳаёт давом этмоқда, умр ўтмоқда. Мен бу масалани бир ёқлик қилиш бўйича ўз таклифларимга эгаман. Биринчидан, кўп мамлакатлардаги сингари суд идораларини кенгайтириб ҳамма масалани ўша ерда ҳал қилмоқ зарур. Аммо биз ҳамма мамлакатларга ўхшамаймиз. Уларда ғишт, шифер, чўп… сўраб ё оломай шикоят ёзишмайди. Уларда ўғрилик, порахўрлик ҳам бошқа тарзда. Хуллас, ҳеч кимга ўхшамайдиган бўлиб қолдик, бу етмиш тўрт йилда. Ҳатто томдан чакка ўтса ҳам шикоят ёзишга мажбурмиз.

Менинг назаримда ҳозирча мавжуд бўлган “коммунистик” шароитлардан келиб чиқиб, бунинг чорасини кўриш керак. Нуқтаи назарим жиҳатидан таклиф қиламан:

Жумҳуриятда ё парламент, ё Президент қошида Назорат Қўмитаси тузиш керак. Унга Олий Кенгаш Раиси  ёки, Президентнинг ўзи раҳбарлик қилиши керак.

Яъни:

1. Назорат Қўмитасининг вилоят, ноҳия ва қишлоқларда бўлимлари ишлайди ва улар фақат ўз раҳбариятига бўйсунади.

2. Қўмита фуқаролар талаблари билан боғлиқ Республика ҳудудидаги жамики идоралар фаолиятини ўрганиш, шулар юзасидан Олий Кенгашга, Президентга, тегишли ташкилотларга таклиф киритиш ҳуқуқига эга бўлади.

3. Ўзбекистон қонунлари, Президент фармонлари, Олий Кенгаш ҳамда Вазирлар Маҳкамаси қарор, фармойишлари, Инсон ҳуқуқлари декларатсияси талабларига риоя қилинмаган ҳолда Қўмита юқорида зикр этилган ҳужжатлардан келиб чиқиб, узил-кесил хулосалар чиқаради.

4. Қўмита қошида аҳолининг кайфияти, талаби, таклиф-эҳтиёжларини ўрганувчи илмий-тадқиқот маркази ишлайди ва у Олий Кенгаш, Президент учун ҳар ойлик ёки ҳафталик ҳисобот, таҳлил тайёрлайди. Бу ҳужжатни вақти вақти билан оммалаштиради.

5. Қўмита махсус нашр чиқаради. Унда фуқароларнинг арз, шикоятлари тақдири ёритиб борилади.

6. Қўмита қошида депутатлар кенгаши тузилади. Қўмита бўлимлари, ходимлари фаолияти асосан депутатлар томонидан ўрганиб борилади.

7. Республикадаги барча идоралар, муассалар, ташкилотлар шикоят ва арз текширишдан озод қилинадилар.

8. Қўмита жиноий ишлар, судга оид масалалар ҳақидаги арз-шикоятларни назорат остига олади ва ижроси таъминланишини кузатади.

9. Қўмита Республика вазирликлари, идора ва ташкилотларининг назорат-тафтиш бошқармаларини ўзида бирлаштиради. Уларнинг ишини ташкил қилади ва юритади.

10. Ўзбекистон Халқ Назорати Қўмитасининг фаолияти, базаси мазкур Қўмитага қўшиб берилади.

11. Фуқароларнинг арз-шикоятлари ҳал этилиши муддатлари узил-кесил белгиланади ва унга риоя этиш таъминланади… .

Албатта, буни давом эттириш, тўлдириш мумкин. Назаримда ана шу хусусдаги Қонунни тайёрлаш вақти етган. Буни тезроқ амалга оширсак, энг аввало шу пайтгача қайта-қайта такрорлаб келаётганимиз  тартиб-интизом қарор топади. Қанча маблағ ва асаб толалари тежалиши ҳақида тўхталмаса ҳам бўлади.

Менинг шахсий таклифларим бировга ёқиши, бировга ёқмаслиги мумкин. Кимдир бу улкан муаммони бошқача ҳал этиш йўлларини билар. Хуллас, нима бўлганда ҳам бугун унга нуқта қўйиш шарт. Бардош косаси тўлиб, тошиб, тўкилишини кутиб ўтирмайлик.

ЖАҲОНГИР МАМАТОВ  (МУҲАММАД),

Ўзбекистон Республикаси Президент девонининг халқ депутатлари билан ҳамкорлик шўъбасининг мудири, Ўзбекистон Республикаси халқ депутати.

“Ҳалқ сўзи” ,1991 йил 15 октябр

Filed under: 1.BOSH SAHIFA | Leave a comment »

Бу ҳақда ёзган эдик

Posted on 04/22/2019 by TURONZAMIN
КОРРУПЦИЯ ЗАНЖИРИ
 
Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда коррупцияга аралашмаган бирор амалдор қолмагани борасида кўп бор ёзилган. Ҳатто коррупция хукумат барқарорлигининг фундаменти экани ҳам иддао этилади. Коррупциялашган амалдорлар хукуматнинг ҳар қандай талабини бажариб, ҳар қандай мантиқсиз қарорини сўзсиз қўллаб қувватлашга мажбур қолишади. Бундай қилмаган амалдорларнинг коррупцияга аралашгани “аён бўлиб” уларга нисбатан зудлик билан чора кўрилади.
Натижада нураб бораётган миллий иқтисодимиз ва тугаб битган саноатимизга қарамасдан “жадал иқтисодий ўсиш”да давом этмоқдамиз. Қўшиб ёзиш амалиёти инсоният тарихида кузатилмаган юқори даражаларга олиб чиқилган. Кўзбўямачилик ва Ислом Каримовга кўрсатиш учунгина хўжакўрсинга амалга ошириладиган ислоҳатлар оддий халқ манфаатларига хизмат қилмаслик билан бирга аксинча халқ манфаатларига зид ўлароқ амалга оширлиши одатий ҳол бўлиб қолган.
Бу сиёсатнинг охир оқибатда инқирозга олиб келишига ҳеч қандай шубха йўқ. Балки шунинг учундир бугун хукумат доимгидек “ўзига хос ва ўзига мос” усулда коррупцияга қарши курашни янги босқичга олиб чиқди. Махбуслар борасида дунёда энг паст кўрсаткичга эга эканимиз аён бўлган бу кунларда хукумат структураларида фаолият олиб бораётган амалдорларнинг деярли хаммаси потенциал махбус хисобланишади. Ахволни бу даражага олиб келган ҳам, буни шу ҳолда сақлашдан манфаатдор ҳам юқорида айтганимиздек Ислом Каримов ва унинг хукумати хисобланади.
Бугун хукумат поғоналарининг ҳеч бир босқичида хизмат вазифаси юзасидан амалдорнинг жавобгарликка тортилиши кузатилмаган соҳа қолмади. Ижроий ҳокимият ва хуқуқни муҳофаза қилиш органлари сафида бу жиноятларнинг кўплиги бўлса юқорида айтганимиздек айнан уларнинг ўзи коррупцияни рағбатлантираётганининг далилидир. Шунга қарамасдан жон бошига махбуслар сони бўйича энг паст кўрсаткичларга эга эканимиз бўлса жавобгарликка тортилганларнинг ҳам қайсидир йўллар билан жазодан озод қилинаётгани кўринишида юқоридаги фикримизни икки карра исботлайди.
Хўш бунинг нимаси ёмон? Амалдор порахўр бўлса, айби исботланиб қўлга тушса ва етқазган зарарини қоплагач қўйиб юборилса, шунинг ўзи адолатнинг пировард оқибатда таъминлангани эмасми? Агар ахвол хақиқатдан шундай бўлганида коррупцион фаолият билан шуғулланиш ҳеч бир амалдор учун манфаатли бўлмас, аксинча “Топган тутганимдан айрилганим етмагандек ёмон отлиқ ҳам бўламан” деган тушунча билан бу ишдан кўпчилик тийилган бўларди. Демак уларни тийилишдан қайтарадиган омиллар мавжуд.
Бу омилларнинг биринчиси ҳар қандай амалдор олган порасининг сезиларли қисмини юқори поғонадаги амалдор билан бўлишишга мажбур. Манашу уларда жазога тортилишдан бартараф этадигандек ҳис уйғотади. Бу занжир реакциясининг тепасида бўлса том маънода жавобгарликка тортилишдан иммунитети мавжуд гуруҳ туради. Бу гуруҳнинг ким эканини ҳар бир соҳа ходими ўз йўналиши бўйича яхши билади. Масалан МХХда раис ва ўринбосарлари, вазирликларда вазирлар ва уларнинг ўринбосарлари, бошқарма ва агентликларда ҳам энг юқори поғона амалдорлар жавобгарликка тортилишдан иммунитетланган кишилардир.
Баъзи истесно таъриқасида “Шофёри коррупцияга аралашгани учун ишдан олинди” шаклидаги иммунитети борларнинг ҳам “шартли жазога махкум этилиши” холлари бўлса бу иммунитетнинг ҳам нисбий тушунча эканини кўрсатмоқда. Аммо хақиқий равишда хисоб сўралмайдиган бир гуруҳ борки, уларнинг жазога тортилиши Ислом Каримов иқтидорда пайтида амалга оширилмайди. Қолган барча амалдорлар, истаса улар юқори, ўрта ёки қуйи поғона амалдор бўлсин, ҳар бир дақиқада ўзларига берилган иммунитетнинг бекор қилиниш таҳликаси остида яшашади.
Яқинда бу борада сухбат қилар эканман Хоразм вилояти хуқуқ тартибот тизимида ишлайдиган танишим гапириб берган фактлар мени ҳайратга солди. Ўтган йили оддий туман газ таъминоти бўлими ходимининг пул олаётганда қўлга олиниши занжир реакцияси шаклида вилоят газ таъминоти бошқармаси раисининг ҳам жавобгарликка тортилиши билан якун топган экан. Ҳудди шундай оммавий жавобгарликка тортилиш мисолларини республиканинг исталган ҳудудида тез-тез кузатиш мумкин.
Ўша танишим яқинда келтирган яна бир хабар унданда қизиқ. Коррупцияга аралашганликда айбланиб Хоразм вилоят Миллий Хавфсизлик Хизмати бошқармаси раиси хизмат хонасида ўринбосари билан бирга Тошкентдан келган махсус гуруҳ томонидан қўлга олиниб республика МХХ биноси ертўласида сўроқ қилинган. Иш бу билан тугамасдан Хоразм вилоят МХХ бошқармаси бошлиғининг тергов қилиниши ўша пайтда вилоят ҳокими лавозимида бўлган шахснинг мазкур коррупцион жараёнларнинг бошида турганини ошкор қилиб қўйган. Натижада ўша МХХ бошлиғи ва вилоят ҳокимининг ҳар биридан давлат бюджетига 500 минг доллардан жарима тўлатиб уларни жавобгарликдан озод қилишган. МХХ ходими ими-жимида нафақага кузатилган бўлса вилоят ҳокими “қайсидир йўллар билан” Республика Санитария Хизмати бошлиғи лавозимига тайинланган.
Манашу фактнинг ўзи коррупция занжирининг энг бошида шахсан президент Каримов турганини кўрсатади. Ахир етқазилган зарарни қоплаш учун давлат бюджетига йирик миқдорда нақд доллар тўлаган амалдорнинг қайтадан республика миқёсидаги ташкилотга бошлиқ қилиб тайинланиши қандай мантиққа тўғри келади? Демак Каримовнинг коррупцион амалдорларни жавобгарликка тортишидан мақсад уларнинг бу фаолиятига чек қўйиш эмас, аксинча улар олган ноқонуний даромадларидан ўзи лозим деб хисоблаган даражада улуш олишга эришишдир.
Сўх муаммоси мисолида Каримов хукуматининг хаддан ташқари лаёқатсизлиги яққол намоён бўлиб қолди. Кимлар Каримовга жўр бўлиб осмонга бармоқларини бигиз қилиб бу борада “учинчи кучлар”ни айблаган бўлса, бошқалар қирғиз амалдорларининг масалага ноҳолис ёндашгани эътироф этди. Аммо юқорида келтирилган мисоллар кўринишида фақатгина коррупцион шартлар асосида субординация таъминланган хукуматнинг лаёқатсизлиги кимни ҳам ажаблантирарди?
Мамлакатда рахбар лавозимига келиш учун ўз соҳасида қанча пора олиб кимлар орасида қандай нисбатда тақсимлашни билиш энг муҳим омил хисобланади. Халқ хўжалиги тармоқларининг бугунги ахволи нақадар ачинарли экани хаммага маълум. Жорий рахбарларнинг вазифаси бўлса ўзлари бошчилик қилаётган соҳани ривожлантириш эмас, аксинча қаерда қанча ўғирлик қилиш мумкинлигини тўғри идрок этиш ва бу фаолият натижасида қўлга киритилган даромадни юқоридаги “бенефицарийлар” орасида тўғри тақсимлай олишдан иборат бўлиб қолган.
Янада аниқроқ айтилса рахбарларнинг асосий вазифаси қандайдир ислоҳатлар амалга ошириш эмас, ўз қўли остидагиларни иложи борича кўпроқ коррупцион фаолият олиб боришга мажбур қила олишдир. Ҳар бир рахбар ўз қўли остидагилар қанчалик кўп корруцион фаолият олиб бора олса шунча катта даромад кўради. Аммо қайсидир ходим бу фаолияти натижасида қўлга тушса юқоридагилар худди айнан манашу киши туфайли бутун бошлик тизим оқсаётгандек соҳанинг барча камчиликларини унинг гарданига юклашга уринишади. Бунга муваффақ бўлишлари учун эса тергов олиб борадиган органлар билан “яқиндан ҳамкорлик” қилишларига тўғри келади. Натижа яна аввалгидек. Кичик бир мурвати ишдан чиқиб зудлик билан алмаштириб қўйилган йирик тегирмондек олдинги коррупцион фаолият жадаллик билан давом этаверади.
Бугун хароба ахволга келиб қолган саноат инфраструктураси мисолида бу коррупция ботқоғининг туби йўқлигини ва охир оқибатда юқорида турганларни ҳам ўз домига тортиб кетишга мажбур бўлишини иккиланмасдан айтишимиз мумкин. Албатта энг юқорида турган ва “бошқарувчиларни бошқариб туриш” учун маъсул саналганлар бу гирдобга тушмайдилар. Улар янгидан-янги “бошлиқлар” тайинлаб коррупция тегирмони тўхтаб қолмаслигини таъминлаб туришади.
Ислоҳатлар натижасида бирор соҳани изга солишнинг имкони қолмаган бугунги кунда ягона ечим коррупция тегирмони айланиб туришини ташкил эта олишдир. Айни сабабдан соҳани яхши тушунган ва ҳалол мехнат қилиш илинжида бўлганлар ўз соҳаларини ўзгартириб, кўпчилик ҳолларда виждон азобидан кўра ишсиз қолишни афзал билишмоқда. Янги тайинланаётган амалдорлар бўлса ўз зиммаларига юкланаётган маъсулиятни тушуниб етмайдиган, аксинча “Ётиб қолгунча отиб қоладиган замон, нима ҳам қилардик” мафкураси сингдирилган авлод вакилларидир. Уларнинг ақллари кириши учун бўлса албатта жиддий жавоб бериш навбати уларга ҳам келиши зарур. Атрофидаги ходисалардан тўғри ҳулоса чиқаролмайдиган бу кимсалар ўз нафслари ва юқоридагиларнинг жирканч сиёсати қурбони бўлиш учун навбат кутиб яшаётганларини англаб ета олмайдилар.
Мисол учун охирги йилларда одатий холга айланган бензин тақчиллиги муаммосини олинг. Хукуматдагилар “Даракчи” газетасида “Ўзнефтмаҳсулот” корхонаси бензин тақчиллигида нопок кимсаларни айблагани тўғрисида берган ахборотни ўқиган одамлар бунга ишонади деб ўйлашадими? Улар масаланинг асл мохияти нефт махсулотлари импортини йўлга қўя олмаган Каримов бошлиқ лаёқатсиз хукумат эканини аксарият ахоли англаб етмайди деб умид қилишадими? Ёки уларнинг наздида лимит асосида берилган бензинни икки баравар ва ундан ортиқ нархда сотаётган оддий бензинфурушлар жавобгарликка тортилса бензин тақчиллигига барҳам берилиши чўпчагига одамлар ростдан ҳам ишонадими?
Аслида бензинфурушлар олган даромадининг катта қисмини юқоридагилар билан бўлишаётганини, уларнинг даромадларидан энг катта манфаатдор яна хукуматнинг энг юқори поғонасидагилар эканини хамма жуда яхши билади. Шунинг учун қайсидир бензинфурушни хуқуқ тартибот органлари ушлаб кетиб жаримага тортса “Ана энди бензин тақчиллиги бартараф бўлади” деган хулосага келишмайди. Аксинча, худди шу қўлга тушган бензинфурушнинг қўшнисиникига бориб икки баравар қиммат нархда бензин олишда давом қилаверишади. Чунки хамма биладики бу муаммонинг ечими иммунитети бор энг юқори қатлам коррупционерларнинг тақдири билан боғлиқ. Хукумат учун бўлса ўзи лаёқатсизлигини номига бўлсада бошқасининг гарданига илибгина қолмасдан ўзига яхшигина ноқонуний даромад ҳам келтирадиган бу жараённи тўхтатишдан ҳеч қандай фойда йўқ. Аксинча, уни қўллаб қувватлаш, тақчилликни ошириб янада камроқ бензинни қимматроқ нархда сотиш улар учун манфаатлироқдир.
Бу шароитда бензинфуруш ўзидан олдин қаллоб газчига, газчи ўзидан олдин ноинсоф савдогарга чора кўрилишини умид қилиб яшайди. Энг қизиги бензинфуруш қиммат сотган бензини билан газчини, газчи ноқонуний олган тўлови билан бензинфурушни чув туширдим деб хурсанд бўлиб юраверади. Бу чув туширишларнинг энг катта манфаатдори бўлган амалдорлар бўлса ўз қўли билан ҳеч кимни чув тушурмагани учун “қўлга тушмасанг ўғри эмассан” тамойилига биноан юргизаётган нопок сиёсатларини ҳар сафар янгидан янги қўллар билан амалга оширишда давом этаверишади.
Шаклланиб улгурган бугунги тизимда юқорида айтилганидек занжирнинг боши шахсан Ислом Каримовга бориб тақалгани учун порани унга етқазиб берадиган бир гуруҳ жавобгарликка тортилиш иммунитетидан хеч қачон махрум бўлмайди. Демак манашу даҳлсизлиги бор кишилардан бошқа ҳамма жавобгарликка тортилиб чиқса ҳам мамлакатда коррупция жараёни тўхтамайди. Бу гуруҳ бўлса қўл остидаги амалдорларни, ўз навбатида улар ҳам ўз қўл остидагиларни эзиб, коррупцияга мажбур қилишда давом этаверишади. Шу ўринда “оёқ остидагиларни эзишда давом этишади” иборасини ишлатиш янада тўғрироқ бўлади. Чунки Ўзбекистонда амалдор ва ходим муносабатлари айнан шу тамойилга асосан ўрнатилган.

Каримов иқтидорда қолар экан бугунги муаммоларнинг ҳеч бири, айниқса коррупция муаммоси ҳеч қанчон бартараф этила олмайди. Янада аниқроғи Каримов коррупция муаммосини ҳеч қачон ҳал қила олмайди. Бутун Ўзбекистон фуқаролари жавобгарликка тортилса ҳам на бирор соҳада реал ислохатлар амалга оширила олинади, нада бирор энг юқори даражали “хақиқий коррупционер” жазо ўташга мажбур қилина олинади. Энг қизиғи Каримовдан кейин Гулнора президент қилиб қўйилган тақдирда бошланади. Сўз билан таъриф қилиб бўлмайдиган бу ҳолни руслар таъбири билан айтганда “яшасак кўраверамиз”.

Ўктам Худоёров, Тошкент.

Таҳлил

Filed under: 1.BOSH SAHIFA | Leave a comment »

Боймирза Ҳайит ҳақида

Posted on 04/22/2019 by TURONZAMIN

ДАДАХОН ҲАСАННИНГ БОЙМИРЗА ҲАЙИТ ЖАНОБЛАРИНИ ТУҒИЛГАНИГА 100 ЙИЛ ТЎЛИШИ МУНОСАБАТИ ИЛА ЎТҚАЗИЛГАН ИСТАНБУЛ СИМПОЗЮМИДАГИ ЎҚИГАН МАЪРУЗАСИ

ТУРКИСТОН МУСТАҚИЛЛИГИ МУЖОДАЛАСИДА ИЛҲОМ ҚАЙНОҒИМИЗ БОЙМИРЗА ҲАЙИТ ЖАНОБЛАРИ ҲАҚИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАРИМ

Ассалому алайкум азизларим, дўстларим, бекларим! Ассалому Алайкум Вараҳматуллоҳ! Муҳтарам меҳмонлар ва мезбонлар! Ҳурматли Истанбул университети раҳбарияти, Турк дунёси баладиялар бирлиги ва бошқа ташкилотчи дўстлар!

Мени ушбу муборак анжуманга даъват этганингиз учун ғоятда миннатдорман, ташаккур. Боймирза Ҳайит каби турк дунёсининг қаҳрамонини эслаш учун бу ерга тўпланганимиздан беҳад мамнун ва бахтиёрман.

Боймирза Ҳайитнинг Туркистон халқлари, хусусан, ўзбек халқининг мустақиллик учун курашларидаги роли ниҳоятда буюкдир. Буни шахсан ўзим ҳаётимда яшаганман. Унинг асарларини ўқиганимда Туркистоннинг аччиқ тарихини, сўнгги асрлардаги аламли қисматини идрок этиб, дўсту душманни таний бошлаганман. Ва шу тарзда миллий шуурим ривожланган. Ундан кейин Туркистон халқларини Совет асоратидан қутқариш йўлларини ўйлаганман, бунинг чораларини режалашга киришганман. Ва ниҳоят қаламим, бастам, овозим ва созим билан бу қутлуғ йўлда мужодала этиш менга насиб бўлди.

Совет режимига қарши 1970 йиллардан эътиборан бошлаганимиз миллий истиқлол мужодаламизда Боймирза Ҳайит ҳар замон биз учун маънавий раҳнамо ва илҳом манбаимиз бўлиб келди. Сиёсат майдонида “Бирлик халқ ҳаракати”, “Туркистон ислом демократик партияси”, “Ватан истиқлол жабҳаси” ва бошқа барча сиёсий, ижтимоий ва маданий фаолиятимизда ҳар доим Боймирза Ҳайитнинг фикру қарашлари бизга йўл кўрсатиб келган.

Буюк устозга бўлган ҳурмат ва эҳтиромимни у киши ҳақида ёзган шеърларимда ифода этганман. Боймирза Ҳайитнинг Ўзбекистонга ташрифидан аввал ва кейин мазкур шеърларимни басталаб ижро эттим. Булар “Устозим”, “Изтироб”, “Боймирза Ҳайит ҳасрати”, “Боймирза Ҳайит вафотига” каби қўшиқларимдир. Шунингдек, охирги 20 йилда қаламга олинган шеърларим йиғилган “Она Туркистон” китобимни ҳам Боймирза Ҳайит ҳазратларига бағишладим. Рухсатингиз билан мазкур китобимдан устозимиз ҳақидаги  шеъримни ўқиш билан бошламоқчиман.

УСТОЗИМ

Боймирза Ҳайит жанобларининг она юрти Туркистонга келишини шарафлаб айтган қўшиғим

Юз йилдирки тиним билмаган созим,

Самоларда олов ёққан овозим,

Қайрилмас қанотим, баланд парвозим,

Қутлуғ бўлсин қадамингиз, устозим,

Ақрабоим, рахнамоим, хамрозим.

Қайта жамол очган ватан муборак

Қўшиқ айтиб, кулган чаман муборак

Учқур қанот, ёвқур саман муборак,

Қутлуғ бўлсин қадамингиз, устозим,

Ақрабоим, рахнамоим, хамрозим.

Не “савдолар” кечди ўзбек элиндан,

Соврилдик, қоврилдик ёв тарафиндан,

Қутулмоқ бошладик Рус ила Чиндан,

Қутлуғ бўлсин қадамингиз, устозим,

Ақрабоим, раҳнамоим, хамрозим.

Қўлга олдим Темур бобом ўқ-ёйин,

Барча хоинларни дорга осайин,

Сизни хоин деганлар ўзи хоин,

Қутлуғ бўлсин қадамингиз, устозим,

Ақрабоим, раҳнамоим, хамрозим!     (15 июль 1992 й. Наманган.)

х х х

Энди сизларга Боймирза Ҳайит жанобларининг Ўзбекистонга ташрифи ҳақидаги кичик бир хотирамни айтиб бермоқчиман.

Биз ўз пайтида Боймирза Ҳайит жанобларини Ўзбекистонга таклиф қилиб ватанда улкан анжуманлар ўтказмоқчи бўлгандик. 1992 йилнинг бошида мустақиллигимиздан ғоятда ҳаяжонландик шекилли, буюк устозларимиз Вали Қайюмхон ота ва Боймирза Хайит жанобларини юртга таклиф этиш ғояси пайдо бўлганди. Шунда кимдир: – Баҳорда Туркия бош боқони Сулаймон Демирэл Ўзбекистонга келар экан, – деди. Устозларимиз айни шу пайтда ватанга келсалар, юртимизда тўй устига тўй бўларди, деган қувонч бизни тинч қўймас эди. Буни қандай қилиб уюштириш мумкин, ‑ деб излана бошладик.

Ниҳоят, юртимиздаги бир гуруҳ ойдин-мунаввар кишилар, ёзувчи, шоирлар, профессор, академиклар номидан мамлакат президентига илтимоснома ёзиб Боймирза Ҳайитни Ўзбекистонга даъват этдик. Бу жараёнда бизга академик Аҳмадали Асқаров ёрдамчи бўлдилар. Аҳмадали ака бизнинг хатимизни Президентга бир неча марта олиб кирган. Президентдан жўяли бир жавоб бўлмаган. Бу жараёндан Ислом Каримовнинг пешонаси тиришган бўлиши мумкин. Президентдан ижобий бир жавоб бўлмагач таклифномани Аҳмадали Асқаров Боймирза акага ўз номидан жўнатиб юборган.

Ниҳоят 1992 йилнинг 12 июль куни Боймирза ака Ўзбекистонга ташриф буюрдилар. У кишини аввал Тошкент, сўнгра она юрти Наманганни кездирдик. Унинг туғилган маскани Уйчи туманидаги Ёрқўрғон қишлоғига олиб бордик. Эл-юрт, туман аҳолиси Боймирза Ҳайитни карнай-сурнай, нон-туз, катта шодиёналар билан кутиб олишди. Боймирза ака туғилган хонадон ўн кун давомида келди-кетдидан бўшамади. Тўйхонага айланиб кетди. Боймирза ака Андижондаги университетда талабалар билан учрашув ўтказишга ҳам улгурди.

Лекин ҳукуматнинг Боймирза Ҳайитга нисбатан муносабати нисбатан совуқ эди. Устознинг юртига қайтиб келиб халқ томонидан ҳурмат ва эътибор билан кутиб олиниши кимларнидир ғашига тегди шекилли. Ниҳоят, не аламки, Боймирза Хайитдек буюкдан буюк олиму аллома, Туркистоннинг ягона билимдони, энг содиқ ўғлони 52 йилдан сўнг она юртига ташриф буюрган устоз 1992 йил 25-июль куни ўша пайтдаги муваққат расмийлар томонидан ўз она юрти Туркистонни тарк этиб яна бегона юртларга қайтиб кетишга мажбур қилинди. Не ажабки, буюклар шундай, ўз юртига сиғмайдилар.

Энди сизларга Боймирза Ҳайитнинг ватандан қайтиш изтиробини ифодалаган шеъримни айтиб бермоқчиман:

ИЗТИРОБ

Наҳот сиздай норни итлар кет деса,

Билолмадим гуноҳингиз на эди?

Чинорларни наҳот ҳашарот еса,

Билолмадим гуноҳингиз не эди?

Бу турк дунёсига айтинг, не бўлган,

Зиёлисин кўзи қачон ўйилган,

Ор-номуси қай қабрга кўмилган,

Билолмадим, гуноҳингиз на эди?

Яхшига кун йўқдир ёмонлар ичра,

Рахмон қандай яшар шайтонлар ичра?

Машъум замон шулдир замонлар ичра,

Билолмадим, гуноҳингиз на эди?

Устозгинам, тошни дур деб ўйламанг!

Шафақларни тонгги нур деб ўйламанг!

Юртни ҳали озод-ҳур деб ўйламанг!

Билолмадим, гуноҳингиз на эди?

Ватан яна сохта зўрларга қолди,

Яна ўша басир кўрларга қолди,

Курашмаган тайёрхўрларга қолди,

Билолмадим, гуноҳингиз на эди?          (1992 йил, 24-июль)

x x x

Боймирза Ҳайит жаноблари Олмонияга етиб боргач, мен у кишига телефон очиб, хол-ахвол сўраб: – Хафа бўлмай кетдингизми? – деганимда, у киши менга:

– Тушунаман, ватандагилар ҳалиям ўша-ўша, коммунистлар-бегоналар. Мен улардан хафа эмасман, бироқ, хонимим юртдан қайтганимиздан буён менга кун бермаяпти: -Ўзбекман-ўзбекман, деб эллик йил мени лақиллатдинг, юртингга борувдик, сени ҳайдаб юборди-ку!? Демак, сен ўзбек эмас экансан-да? – деяпти, деб қах-қаҳа отиб кулди телефонда.

– Бошимга шунча савдолар тушди, мени юртдан чиқариб юборишди, ахир мени Ёзувчилар уюшмасига аъзо қилиб олишган эди, менга Чўлпон мукофотини беришган эди, қани ўша уюшма ва уюшма аъзолари? Ёзувчи, шоир жониворлар бўлиб ўтган воқеага бирон-бир муносабат билдиришмади-ку?! Лом-мим дейишмади-ку?! – деб яна кулди Боймирза ака.

Мен Боймирза акага: – Бизда чинакам ёзувчи-шоир туғилгани йўқ. Булар бари ҳали-ҳануз совет одамлари, “лаббайчи” ва маддоҳлардир, қўғирчоқлардир. Булар сизнинг хафа бўлишингизга сираям арзимайдилар. Булардаги кўз-қулоқ, оғиз-бурун, оёқ-қўлгина одамга ўхшайди. Буларда бошқа бирон бир одамга ўхшайдиган жиҳат йўқдир. Сиз эса буюк Боймирза Ҳайитсиз. Буюклигингизча тураверинг. Булардан хафа бўлиб, ўзингизни буларга тенглаштирманг, – дедим.

Хўш, нега шундай бўлди? – деб ҳали-ҳануз ўйланаман. Шундай нохуш воқеалар бўлишига бош сабабчи ким экан деб узоқ ўйларга толаман. Боймирза Ҳайитнинг юртга келганида халқ томонидан эҳтиром ва эътибор билан кутиб олиниши кимларнидир ғашига теккан бўлиши ҳам мумкин. Ёки расмийлар томонидан тузилган режалар бўйича амалга ошмай қолгани бўлиши мумкин. Уни юртга чақириш ташаббуси юқори органлардан чиққан бўлиши, лекин бошқалар томонидан ижро этилганига ғараз бўлган бўлиши ҳам мумкин.

Боймирза Ҳайитнинг юртдан чиқариб юборилишига бир неча сабаблар бўлган экан. Мен бу версияларни яқинда эшитдим. Жумладан уруш фахрийларининг ўша вақтдаги раҳбари Расул Ғуломов Президентга хат ёзиб балки телефонда Боймирза Ҳайитни юртдан чиқариб юбормасангиз биз фахрийлар Москвага бориб қизил майдонда намойиш қиламиз деган. Яна бир воқеа шундай бўлган экан. Ўша жараёнларда Президент Наманган Вилоят Партия Қомитасининг котибаси Дилшода Дадажоновадан Боймирза Ҳайитнинг Наманганда бўлиши ҳақида ахборот сўраган. Дадажонова эса Президентга воқеани бўрттириб гапириб берган. Наманган аҳли Боймирза Ҳайитни Пайғамбарни кутгандек жуда катта тантана билан қутиб олмоқдалар. Еру кўк одам билан тўлиб кетган. Боймирза Аканинг Ёрқўрғондаги хонадони тўйхонага айланган деган жавобни эшитган Ислом Каримовни ваҳима босган. Наманган аҳли Боймирза Ҳайитга эргашиб кетса мен кўчада қоламанми деб тахликага тушган бўлиши мумкин. Шундан кейин девондаги масъул кишиларга Боймирза Ҳайитни 24 соат ичида Ўзбекистондан чиқариб юборинглар деб қатъий буйруқ берган.

Боймирза Ҳайит жаноблари 22 июль куни Тошкентга чақирилгач ўша пайтдаги Ўзбекистон Ташқи Ишлар Вазири Убайдулла Абураззоқов Боймирза Ҳайитга сиз ватандан чиқиб кетар экансиз, бу Президентнинг қарори деган.

Хуллас, нима бўлганида ҳам юқоридаги нохуш воқеага менинг фикрим шуки, хар қандай шароитда хам Боймирза Ҳайитни юртдан чиқариб юборишга хеч кимнинг мутлақо маънавий хаққи йўқ. Чунки Боймирза Ҳайит шу юртнинг асл фарзанди. 70 йилдан буён Туркистоннинг озодлиги ва миллий бирлиги учун курашган чинакам турк фарзанди, алломаси, Туркистон тарихини улкан билимдонидир.

Энди мен сизларга муҳтарам устозим Боймирза Ҳайит ҳақида ёзган шеърларимни айтиб бермоқчиман.

БОЙМИРЗА ҲАЙИТ ҲАЗРАТЛАРИНИНГ ОНА-ВАТАНДАН ҚАЙТИБ КЕТИШДАГИ ЧЕККАН ФИҒОНИ

Нетай, юртим қучоғингга сиғмадим,

Куюк бағрим йиғлаб яна тиғладим,

Шунча ғаним ёвлар сиққан бағрингга,

Мен сиғмадим, мен сиғмадим, сиғмадим,

Кечмишларинг кўриб юм-юм йиғладим.

Нетай, юртим мен бир хато қилибман;

Сени ҳамон ўз юртим деб билибман,

Шунча ғаним ёвлар сиққан бағрингга,

Мен сиғмадим, мен сиғмадим, сиғмадим,

Кечмишларинг кўриб юм-юм йиғладим.

Аҳли нокас бўлса элнинг подшоси,

Обод бўлмас юртнинг икки дунёси,

Шунча ғаним ёвлар сиққан бағрингга,

Мен сиғмадим, мен сиғмадим, сиғмадим,

Кечмишларинг кўриб юм-юм йиғладим.

Онажоним, хайр энди, мен кетарман,

Маҳшаргача доду фарёд этарман,

Шунча ғаним ёвлар сиққан бағрингга,

Мен сиғмадим, мен сиғмадим, сиғмадим,

Кечмишларинг кўриб юм-юм йиғладим.

Кўп чарчадим мен бу Ватан йўлинда,

Ватан эса ҳануз ётлар қўлинда.

Шунча ғаним-ётлар сиққан бағрингга,

Мен сиғмадим, мен сиғмадим, сиғмадим.

Кечмишларинг кўриб яна йиғладим.

Юрагимни қайта-қайта тиғладим.    (1992 й. 24-июль.)

Маълумингиз, Боймирза Ҳайит жаноблари 2006 йил бу фоний дунёдан кўз юмиб охират диёрига рихлат этган. Бутун турк дунёси каби мен ҳам бу йўқотишдан қаттиқ маҳзун бўлгандим. Ана шу қайғу ичра қаламга олган марсия шеърларимни ўқиб бермоқчиман:

БОЙМИРЗА ҲАЙИТ ВАФОТИГА

Шунча чекканимиз каммиди устод?

Ҳижрон даштларида нақадар толдик

Яна не кўргилик не қисмат ҳайхот!

Наҳотки сиздан хам айрилиб қолдик.

        Икки юз йилдирки биз бош урмаган

        Дунёда бирон бир тош ҳам қолдими

        Юз йиллар изиллаб ватан ватан деб

        Бу ғамнок кўзларда ёш ҳам қолдими.

Ватан ғанимлари ҳамиша ҳар он,

Ватан фарзандларин қонин ичдилар

Ватан ватан деган сиз каби зотлар

Ватан тупроғини қачон қучдилар.

        Ўзбегим то ҳануз чекиб ғам андух

        Тобакай нон излаб изғиб юради.

        Дунё бўйлаб чунон дайдиган бу эл

        Ватан роҳатини қачон кўради.

Ахир қачонгача бу турк юртларда

Бегона бировлар даврон суради

Юртнинг эгалари эса тоабад

Қисматин томошо қилиб туради.

        Сиз кўп чарчадингиз устоди аввал

        Беҳад чарчадингиз ватан йўлида

        Манзилга етолмай адо бўлдингиз

        Бу ёвдан баттароқ биров қўлида.

Бугун эй ногирон нотавон элим

Кимдан айрилганинг билиб олсайдинг

Тошларга айланиб кетган бағрингни

Тирноқларинг ила тилиб олсайдинг.

        Бу сўнгсиз чўлларда от суриб ай Турк

        Қайноқ тупроқларга ўт қўйиб йиғла

        Хеч қачон боламлаб йиғламагандинг

        Хеч қурса бугун сен бир тўйиб йиғла. (31-июль 1992 йил)

АЙРИЛИБ ҚОЛДИК

Айрилмоқ мавриди эмасди ҳали,

Ҳали узоқ эди жудолик гали.

Сиз билан шод-хуррам ўйнаб кулгали,

Интилган эдик биз етолмай қолдик.

Бугун нафасни ҳам ютолмай қолдик.

Муборак кунларни кутган эдик биз,

Сабрни жон қадар ютган эдик биз.

Сизни ғоямиз деб тутган эдик биз,

Бугун биз сиздан ҳам айрилиб қолдик,

Синган қанотимиз қайрилиб қолдик.

Бугун биз айрилиб шавкату шандан,

Рамақта жонимиз руҳ ила тандан.

Чиқиб кетолмайин зулмат ватандан,

Қайга бош урамиз бош излаб энди.

Турон даштларинда гиз-гизлаб энди.

Наҳотки эгилди Тангритоғ боши,

Бугун хира тортди Туркнинг қуёши.

Бағирни ачитиб руҳнинг кўз ёши,

Боймирза Ҳайитдан айрилиб қолдик,

Биз ора йўлларда соврилиб қолдик.

Эътиборларингиз учун ташаккур!

Дадахон ҲАСАН, Истанбул, 09.10.2017

Filed under: 1.BOSH SAHIFA | Leave a comment »