TURONZAMIN

“ЛОЛА”НИНГ БАҒРИ ХУН

ёки Инқилоб инқиллаб қолганда

Инқилоб хроник-давомли касалга айланмаслиги керак. Агар халқ ёки унинг бир гуруҳи инқилоблар орқали ҳокимиятни қўлга киритиши одат, анъана тусига кирса, бу мамлакат қон кўлига айланади.

Қирғизистонда илк “Лола” инқилоби юз берганда севинган эдим. Чунки бу – халқнинг ўз озодлигини ўз қўлига олиши эди.

Шундай бўлди ҳам. Қирғиз халқи демократиянинг энг муҳим элементларини ҳаётга жорий этди. Сайлов, сиёсий партиялар, сўз эркинлиги борасида илгарилаб кетилди.
Ҳар қандай ҳукумат бўғувчидир. Баъзилари қонуний йўллар балан, баъзилари эса яккаҳокимлик балан буни амалга оширади..

Демократия қачонки қонунлар диктатурасига айланаса, у эмин-эркин яшай олади. Бўлмаса ўлади ёки ўлдирилади.

Кўпчилик политологларга ёқмайдиган Юлия Тимошенкога мен қойил қолдим. У яқинда Украина президентлик сайловида ютқазди. Инқилоб йўли билан қўлга олинган бошқарув эркин сайлов йўли билан бой берилди. Демократия тотли бодом данаклари билан тўлдирилган халта эмаски ундан доим оғизга ёқадиган нарса чиқса. Унинг аччиқ томонлари ҳам кўп ва шунга чидай биладиганлар унга соҳиб чиқа оладилар. Тимошенко биринчилардан бўлиб буни тушунди ва “мен тарафдорларимни майдонга чақирмайман” деди. Баъзилар “У тарафдорлари озлигини ва ютқазишини билган, ютишини сезганда чақирарди” дейишлари мумкин. Лекин ҳамма гап мана шу билишда, англашда. У ўша озчиликни чақириб ҳам демократиянинг қотилига айланиб қолиши мумкин эди. Мана шуни англаб шу йўлга бормаганига қойил қолган эдим.

Қирғизистонда “Лола” инқилобидан кейин Бақиевларни ҳокимиятга олиб келган Москва ёки Вашингтон эмас. Инқилобчиларнинг ўзлари. Сайловларда ҳам уларни сайлаган ўша инқилобчилар. Бу ҳукумат уларнинг ишончларини оёқ ости қила бошлади. Бу ҳам бор гап.

Демократик йўллар билан яшашга ўтиш керак эди. Шунча халқни кўчага олиб чиқиш имкони бор экан, демак уларни сайловга олиб чиқиш керак эди. Америкада Обама миллионлаб қора танлиларни сайловга олиб чиқди. Лекин бугун уларнинг баъзилари ундан норози. Лекин демократик кураш йўлидан бормоқдалар. Сайлов билан сўз айтмоқдалар. Кетма-кет икки штатдаги сайловда Обама тарафдорини мағлубиятга учратишди ва унга ўз “сигналларини” беришди׃ “Ўзингни ўнгла!”. Демократия мана шундай яшаши керак.

Бундан бир неча йиллар олдин қора танлилар Вашингтонга бир миллон одамни тўплашганди. Ўша норозилик Оқ уй ва Конгресснинг остонасида ўтганди. Деярли ҳар ой минг-минглаб одамлар намойишга тўпланадилар. Улар жуда катта куч ва биноларга босиб киришлари ҳеч нарса эмас. Лекин буни қилмайдилар. Чунки уларнинг мақсади демократияни ўлдирмоқ эмас, балки уни асраш.

Ҳа, англаганингиз каби биз ҳали демократия нималигини билмаймиз. Худди ислом нималигини англамаганлар исломий давлат қураман деб қўлга қурол олганлари каби бугун демократик инқилоб учун ҳам қўлга қурол олинмоқда. Бу онгнинг жамиятдан орқада қолиши ёки ўзиб кетиши ҳолида юз берадиган ҳол. Яъни нормал ҳол эмас.

Шунинг учун ҳам қирғизларнинг бу сафарги ”инқилобидан” севинмадим, балки хафа бўлдим. Қон тўкилмаслиги керак эди. Бақиевлар келиб кетувчилардир. Лекин демократия сақлаб қолиниши керак.

Хўш, бу бошқарувни ағдариб ташладингиз ва ўрнига янгисини ўрнатдингиз. Нима, унинг мухолифати бўлмайдими? Бўлади ва бугунгидан ҳам кучлироқ. У ҳам айни йўлни танласа-чи? Кейингиси ҳам… ундан кейин ҳам…Бу “қилич билан келган қилич билан кетади” деган хроник касалга айланмайдими? Ёки бу нарса авторитар режим орзусини ва ўзини пайдо қилади ҳамда кучлантиради.

Демак, демократияни орзу қилиш ва ўрнатиш баробарида уни яшатишни ҳам билиш керак экан! Мана шуниси осон кечмайди. Айниқса, бизда – ҳар биримизнинг қонимизда, руҳимизда якккаҳокимлик зарпечаги ўралиб турган минтақaларда.

Filed under: 1.BOSH SAHIFA, Shu kunning gaplari, Uzbek |